Vlaanderen kent een rijke geschiedenis, waarvan het onroerend erfgoed waardevolle getuigen zijn. Deze materiële sporen van het verleden maken integraal deel uit van onze leefomgeving waar we dagelijks mee in contact komen. Erfgoed zet mensen aan het denken over hun geschiedenis en die van hun omgeving. Omwonenden en bezoekers voelen zich verbonden, identificeren zich met deze plaatsen en geraken geïntrigeerd.

De wereld en onze leefomgevingen veranderen echter snel. Maatschappelijke en ruimtelijke uitdagingen dwingen ons om na te denken over de manier waarop we met onze ruimte omgaan. Deze dynamische context verplicht ons om ook na te denken over de toekomstige rol van het onroerend erfgoed.

Het agentschap Onroerend Erfgoed wil de komende jaren niet alleen streven naar het kwalitatief behoud en beheer van het erfgoed, maar ook actief inzetten op een beleid dat het erfgoed aanwendt om maatschappelijke en ruimtelijke uitdagingen aan te pakken. In opdracht van het agentschap & partner Toerisme Vlaanderen ontwikkelde Atelier Romain een dynamische methodiek om erfgoedlocaties te benoemen die dergelijke meerwaarde leveren of zouden kunnen leveren. Deze locaties noemen we erfgoedhefbomen.

Het onderzoeksteam ontwikkelde zes verhaallijnen, die de koppelkansen tussen onroerend erfgoed en ruimtelijke en maatschappelijke uitdagingen belichamen en het uitgangspunt voor de selectie van erfgoedhefbomen vormen:

·         Nieuwe en alternatieve woonvormen op kerngebonden locaties

·         Katalysator voor economisch bedrijvigheid

·         Levendige platteland(schappen)

·         Groenblauwe dooradering behouden en versterken

·         Hoekstenen voor energietransitie

·         Toegankelijkheid en inclusie bevorderen

Bij iedere verhaallijn werden ook meer concrete strategieën geformuleerd, alsook erfgoedprojecten in Vlaanderen vernoemd die de strategieën duiden.

De aansluiting op een of meerdere van de verhaallijnen vormt een criterium om een erfgoedlocatie een erfgoedhefboom te kunnen noemen. Daarnaast ontwikkelde het team ook enkele kwalitatieve criteria om te bepalen in hoeverre een erfgoedproject een erfgoedhefboom is. Deze methodiek stelt het agentschap Onroerend Erfgoed in staat om erfgoedprojecten op maat van de erfgoedsite te beoordelen.